Daniel James: Phân tích lối chơi giai đoạn không bóng
https://ericlaurie.medium.com/daniel-james-out-of-possession-analysis-fd3a4bcb4d8d
Với hợp đồng bán Daniel James sang Leeds United vừa được hoàn thiện hôm nay, đây là một góc nhìn về những gì Manchester United đã nhận được từ cầu thủ chạy cánh đa năng này, cũng như những gì họ cần tìm kiếm để có phương án thay thế anh. Một cầu thủ chăm chỉ và thông minh khi không cầm bóng - cũng như luôn tìm ra cách để đóng góp vào khâu tấn công.
James được mua lại từ Swansea vào mùa hè năm 2019 với giá trị hợp đồng được báo cáo là 17.78 triệu euro. Khi anh vừa cập bến câu lạc bộ, Solskjær từng nói:
“Cậu ấy có lẽ đang là cầu thủ chạy cánh phòng ngự hay nhất thế giới hiện tại với sự chân thành, toàn tâm toàn ý và cách cậu ấy thực hiện những cú chạy thu hồi bóng và những cú tắc bóng từ phía sau.
Nghe thì thật khó tin, nhưng đó cũng chính là cơ sở cho cách chơi tấn công của cậu ấy vì nó tạo khoảng trống để cậu ấy có thể chạy vào, nên tôi cũng không quá ngạc nhiên, dù rất hài lòng, dĩ nhiên rồi.
Câu ấy sẽ chỉ càng tiến bộ thêm nhờ sự chỉ dạy của ban huấn luyện và các trải nghiệm cậu ấy sẽ có tại Old Trafford bởi vì nếu anh không bị ngợp bởi mình là một cầu thủ Manchester United thì giới hạn của anh sẽ cao như bầu trời” — theo Sunday Mirror.
Khởi đầu cháy rực của anh ở Premier league, ghi 3 bàn trong 4 trận đầu tiên, đã giữ cho anh một vị trí trong đội hình xuất phát trong phần lớn mùa giải, xuất phát 26 trận giải quốc nội và vào thay người trong 7 trận. Tuy vậy thời gian thi đấu của James đã giảm vào mùa trước, khi mà những lo ngại về đầu ra tấn công và khả năng kĩ thuật chưa đủ tốt của anh bắt đầu tăng lên, cũng như sự nổi lên của Mason Greenwood. Dưới đây tôi sẽ có một cái nhìn cận cảnh hơn để thấy chính xác thứ mà James đóng góp khi không cầm bóng là gì, và tại sao sự có mặt của anh trong đội có thể đóng một vai trò quan trọng cho cấu trúc phòng ngự của bất kì đội bóng nào.
Các tố chất phòng ngự của James
Điều khiến James là một cầu thủ tuyệt vời khi đối mặt với quả bóng, là sự kết hợp giữa các tố chất dễ nắm bắt và không dễ nắm bắt của anh. Có rất nhiều cầu thủ chơi với phong cách máu lửa và cường độ cao nhưng có lẽ lại không có cùng tốc độ để có độ phủ không gian như James. Cũng có rất nhiều cầu thủ có thể tạo áp lực thông minh như James, cắt đứt lựa chọn chuyền bóng với việc sử dụng cover shadow (TN: đứng giữa đối phương cầm bóng và đối phương tự do, khiến đối phương tự do bị “che”/cover trong “cái bóng”/shadow của mình), gây áp lực với cả một đơn vị thay vì độc chiến, nhưng lại lần nữa, rất nhiều cầu thủ kể trên không có được cùng khát vọng và tinh thần sẵn sàng chạy như James. Thứ mọi người đều nhìn rõ ràng được là tốc độ và cường độ mà anh gây áp lực, khả năng duy trì áp lực trong suốt 90 phút và sự máu lửa khi chiến đấu đối mặt, nhưng cái có lẽ khó đánh giá hơn là sự khôn khéo và cách căn thời gian trong lối chơi phòng ngự của anh. Tổng hợp tất cả những yếu tố đó lại và chúng ta không chỉ có một cầu thủ phòng ngự với bóng xuất sắc, mà còn có một cầu thủ phòng ngự tập thể tuyệt vời.
Pressing
Tầm quan trọng của việc gây áp lực theo đơn vị là không thể nói quá được - điều này có nghĩa là không gây áp lực ở khu vực cao một mình, mà không có phần còn lại của đội làm theo và cùng lúc gây áp lực với đối phương, qua đó che chắn những lựa chọn chuyền bóng gần nhất và sẵn sàng hỗ trợ khi cầu thủ phòng ngự đầu tiên bị rê qua. Khi một cầu thủ đơn độc gây áp lực, sẽ có khoảng trống để lại giữa họ và phần còn lại của đội, khiến đối phương có thể dễ dàng chiến thắng áp lực bằng cách đánh vào các khoảng trống tự do. Bruno Fernandes, Edinson Cavani và Marcus Rashford đều có lúc gặp khó khăn với thói quen này, dù họ rất sẵn sàng gây áp lực, nhưng không phải lúc nào cũng có ích nếu họ chỉ gây áp lực đơn độc. Dù James không hoàn hảo và thỉnh thoảng vẫn có lúc gây áp lực một mình, anh vẫn là một cầu thủ phòng ngự tập thể thông minh nếu nói riêng về việc pressing. Ảnh dưới là một ví dụ về cách James gây áp lực với đối phương, sử dụng đường biên dọc như một cầu thủ phòng ngự và xoay đầu kiểm tra xung quanh khi nhập trận tạo áp lực. Qua việc kiểm tra không gian xung quanh, James có thể đảm bảo tất cả đồng đội đều đang gây áp lực cùng với mình và thu hẹp không gian lại, cũng như những vùng nào họ đang kiểm soát và anh nên ép cầu thủ cầm bóng đến chỗ nào.
James nhanh chóng tiếp cận bóng và đã ép thành công đối phương phải chuyền một quả lỗi dọc đường biên và được thu hồi bởi Matic, cầu thủ đã được James nhìn thấy đang sẵn sàng hỗ trợ.
Một yếu tố quan trọng khác khi pressing, là căn thời điểm gây áp lực. Có những thời điểm trong trận pressing thuận lợi hơn lúc khác, thường được gọi là các “điểm kích hoạt pressing” (TN: pressing trigger, từ đây bài dịch gọi là trigger cho ngắn gọn). Tuy chúng ta không thể chắc chắn 100% Manchester United dùng những triggers nào, việc phân tích cách James căn thời gian gây áp lực là vẫn có thể làm được. Khi pressing từ một khối đội hình cao, rất tự nhiên khi bạn thực hiện nó theo một số nguyên tắc đơn giản. Những qui tắc đó gồm có giữ khoảng cách giữa bạn và cầu thủ đợi nhận bóng bạn tạo áp lực bằng một nửa khoảng cách giữa họ và quả bóng. Bên cạnh khoảng cách thì thời điểm cũng cực kì quan trọng. Đường chuyền nên được tạo áp lực lên ngay khi nó vừa được thực hiện - quá sớm và khối đội hình sẽ lộ ra sơ hở để có thể bị xuyên phá, quá muộn và cầu thủ nhận sẽ có thêm thời gian sau khi bóng tới chân. Do đó thời điểm quả bóng rời chân người chuyền là tối ưu nhất để thực hiện pressing. Dưới đây là một ví dụ tốt khi James nhanh chóng cắt khoảng cách cònmột nửa và gây áp lực ngay khi quả bóng vừa rời đi.
Sự kiên nhẫn trong cả quá trình cũng như các thay đổi tinh vi trong vị trí cho phép anh có thể nhanh chóng tạo áp lực lên quả bóng, ép được đối phương một đường chuyền về mà rốt cuộc sẽ dẫn tới một quả phá bóng và được thu hồi bởi United.
Một lưu ý nữa liên quan đến khả năng gây áp lực của James, là cường độ và ý đồ của anh khi thực hiện các nước đi này. Thông thường các cầu thủ có thể căn thời gian hành động chuẩn xác, về cả phía cá nhân lẫn như một đội, tuy nhiên bước cuối cùng - tinh thần sẵn sàng và khát khao giành lại được quả bóng, chính là thứ có thể tạo ra khác biệt sau cùng. James không ngừng nghỉ và máu lửa đến cực độ trong lối chơi pressing của anh, qua đó đặt đối phương dưới áp lực rất lớn, như sẽ thấy bên dưới.
Pressing từ phía sau
Pressing từ phía sau là một kiểu gây áp lực đang ngày một quan trọng hơn trong bóng đá hiện đại. Khi các đội bóng gây áp lực ở khu vực cao hơn trên sân, sẽ có rất nhiều khoảng trống cần được che chắn đối với đội không cầm bóng, thay vì chỉ đơn giản là chiếm chỗ và phòng ngự ở 1/3 cuối sân. Các hệ thống pressing khu vực cao không phải không thể thất bại, và lượt gây áp lực đầu tiên thường sẽ bị đánh bại bởi một đường chuyền hay một nỗ lực rê bóng. Vào những lúc như vậy, việc cầu thủ vừa bị loại bỏ có thể quay lại để đứng giữa trái bóng và khung thành một lần nữa là cực kì quan trọng. James thực hiện nhiệm vụ này một cách xuất sắc trong rất nhiều tình huống. Rất thường xuyên để thấy một cầu thủ, nhất là các cầu thủ tấn công đứng xa nhất từ phía khung thành đội nhà, né tránh nghĩa vụ phòng ngự và chấp nhận từ bỏ nỗ lực phòng ngự của tập thể một khi quả bóng đã vượt qua họ. Đây lại là một trong những thời khắc của môn bóng đá mà James thường thể hiện bản thân tốt nhất. Dù là do hành động của chính anh hay của một đồng đội dẫn đến việc đối phương vượt qua được áp lực, chúng ta hầu như luôn có thể trông cậy vào James quay trở lại phía khung thành đội nhà với tốc độ cao nhất. Anh không chỉ thường xuyên chiếm lại được một vị trí phòng ngự tốt và khôi phục lại cấu trúc khối đội hình, mà anh còn có thể từ phía sau lưng gây áp lực lên cầu thủ dẫn bóng của đối phương dẫn tới xử lí lỗi. Sự sẵn sàng chịu thực hiện những đường chạy quay về đó có lẽ là yếu tố quan trọng nhất của việc pressing từ phía sau, thêm vào mức năng lượng và tốc độ của anh, nó khiến anh trở thành một cầu thủ phòng ngự cực kì khó đánh bại trước các đối thủ.
Một ví dụ tuyệt vời về khả năng pressing từ phía sau của James có thể được quan sát trong các ảnh dưới. Tuyến pressing tầm cao của United đã bị Chelsea phá vỡ (đôi lúc tình huống này cũng được gọi là chuyển trạng thái “không tự nhiên”), mở ra cho họ rất nhiều khoảng trống trước mặt tuyến phòng ngự của United để tấn công vào. Ở góc trái tấm hình ta có thể thấy James phản ứng rất nhanh và lập tức bắt đầu pressing từ phía sau.
Nhìn có vẻ như có khoảng trống bên cánh trái để Rudiger có thể đưa bóng vào, đó cũng chính xác là lựa chọn của anh trong tình huống này, có lẽ là quyết định đúng nhưng thực hiện không tốt, hoặc mặt khác đó đơn giản là do James đã thực hiện nhiệm vụ của anh tốt hơn.
Tới khi kết thúc tình huống này, James là cầu thủ đầu tiên tiếp cận được được chuyền, đánh bại cầu thủ Chelsea ban đầu ở phía trước mình so với bóng, cùng lúc thu hồi quyền kiểm soát bóng về cho United.
Counter Pressing
(TN: Gegenpressing khét tiếng một thời của bóng đá Đức và Jurgen Klopp nói riêng, tác giả có giải thích ngắn gọn ở đoạn sau, dịch là “gây áp lực chống phản công” hay “phản công bằng cách gây áp lực” đều có lí cả nhưng dài dòng vl, nên mình để nguyên counter pressing cho đến khi chắc chắn về chuyên môn nên dịch thế nào)
Khi một đội đang kiểm soát rồi để mất bóng, thời điểm họ chuyển trạng thái từ tấn công sang phòng ngự và cách họ thực hiện nó là tối quan trọng. Rất nhiều đội chỉ đơn giản là ưu tiên việc dựng lại đội hình phòng ngự và ngay lập tức tập trung vào việc đặt cầu thủ của mình ra phía sau quả bóng. Một số đội lại ưu tiên giành lại quả bóng càng sớm càng tốt bằng cách gây áp lực lên bóng với cầu thủ gần nhất và ép không gian xung quanh người giữ bóng với tuyến pressing thứ 2, cắt đứt mọi phương án chuyền gần nhất. Dĩ nhiên dù chúng ta nói về câu lạc bộ nào, sẽ luôn có sự cân bằng giữa việc tổ chức lại đội hình hay gây áp lực ngay lập tức, nhưng dưới thời Solskjær, United chú ý hơn nhiều vào pha counter pressing so với thời kì trước của Jose Mourinho. Có lẽ một trong những điểm mạnh lớn nhất của James, nếu không muốn nói là điểm tốt nhất của anh, chính là khả năng counter pressing. Lại một lần nữa, phần lớn những tố chất của anh đã nói phía trên đều cực kì phù hợp cho một đội hình counter pressing. Phản xạ và khả năng ra quyết định của anh ở pha này có lẽ là tốt nhất trong đội hình Manchester United lúc này. Bên dưới là một ví dụ rất hay về cách James làm việc trong pha counter pressing. Chúng ta hãy bỏ qua việc James là cầu thủ đã để mất bóng vì nó không thật sự ảnh hưởng tới những gì xảy ra sau khi bóng đã mất. Điều quan trọng sau đó chỉ đơn giản là thu hồi lại quyền kiểm soát bóng (TN: bài trước về James có một đoạn anh chia sẻ về việc mình thay đổi từ chỗ sợ mất bóng tới chỗ dám rủi ro để mất bóng nhưng cũng dám quay lại cướp lại bóng). Ở đây James thực hiện một đường chuyền vào vòng cấm, và đã bị đối phương đánh chặn.
Trong khung hình này, có thể thấy từ định hướng cơ thể của cả James lẫn Bruno Fernandes là cả hai đều phản ứng rất nhanh và ngay lập tức sẵn sàng để có thể gây áp lực lấy lại quả bóng. Fred, cầu thủ đứng ở sâu nhất trong khung hình cũng đã sẵn sàng, tuy nhiên nhìn vào Martial và Rashford thì không phải mọi cầu thủ đều có cùng tinh thần đấy trong tình huống này.
Với sự trợ giúp từ Bruno để giảm tốc độ phát triển bóng, và cả Fred cùng Matic đều hỗ trợ nỗ lực thu hồi bóng từ phía sau, James đã có thể di chuyển được một khoảng cách đáng kể, gây áp lực lên trái bóng và cuối cùng, anh giành lại quyền kiểm soát cho United. Với quân số của Newcastle ở lân cận và tương đối thiếu sự trợ giúp từ những cầu thủ Manchester United còn lại ở tình huống này, James vẫn hoàn thành được một pha counter pressing xuất sắc.
James từ lâu vẫn được coi là một cầu thủ dự bị trong suốt thời gian của anh tại Manchester United, một người có thể chơi ở cả cánh phải và cánh trái và cho phép các cầu thủ khác được nghỉ ngơi đôi chút. Trong một mùa bóng dài với việc câu lạc bộ thi đấu trên nhiều đấu trường và lịch thi đấu chồng chất lên nhau, những cầu thủ xoay tua luôn cực kì quan trọng cho thành công bền bỉ của câu lạc bộ. Như đã nhấn mạnh ở trên, cách chơi khi không cầm bóng của anh có lẽ là không thể bì kịp trong đội hình Manchester United hiện tại, và họ sẽ phải có một số điều chỉnh để có thể thay thế những gì anh đã làm.
Tiềm năng phù hợp với hệ thống ở Leeds United của Marcelo Bielsa là vô cùng lớn. Khối lượng di chuyển, sức bền và cách di chuyển của anh có thể sẽ được phát huy rực rỡ trong một hệ thống xây dựng trên nền tảng là chính những tố chất ấy.